Trong những năm gần đây, dưa lưới (cantaloupe, melon) đang khẳng định vị thế là cây trồng “vàng” tại các vùng nông nghiệp công nghệ cao của Việt Nam như Đà Lạt, Ninh Thuận. Không chỉ dễ tiêu thụ nhờ đầu ra ổn định, dưa lưới còn mang lại lợi nhuận đáng kể cho nhà vườn khi kiểm soát tốt bốn yếu tố quan trọng: giống, dinh dưỡng, môi trường và đặc biệt là ánh sáng. Tuy nhiên, trong thực tế sản xuất, ánh sáng lại thường bị xem nhẹ hoặc chưa được khai thác hiệu quả.
Việc bổ sung ánh sáng bằng đèn LED nông nghiệp chuyên dụng đang trở thành giải pháp đột phá, giúp cải thiện rõ rệt năng suất và chất lượng dưa lưới. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu vì sao công nghệ đèn LED là yếu tố quyết định để tối ưu hóa sản lượng và độ ngọt cho loại cây trồng giá trị cao này.
Dưa lưới cần ánh sáng như thế nào?
Dưa lưới thuộc nhóm cây ưa sáng mạnh, với nhu cầu ánh sáng thay đổi linh hoạt tùy theo từng giai đoạn sinh trưởng. Trong giai đoạn ươm giống kéo dài khoảng 7–10 ngày, cây cần ánh sáng vừa phải, phân tán đều với thời gian chiếu sáng lý tưởng từ 10 đến 12 giờ mỗi ngày. Khi bước sang giai đoạn ra lá và leo giàn (10–30 ngày tuổi), dưa lưới yêu cầu cường độ ánh sáng cao hơn, kéo dài 12–14 giờ/ngày để hỗ trợ sự phát triển mạnh mẽ của thân và lá. Đặc biệt, ở giai đoạn ra hoa và đậu quả (30–50 ngày), cây cần lượng ánh sáng cực kỳ cao, với thời gian chiếu sáng từ 14 đến 16 giờ mỗi ngày, bởi đây là thời kỳ quyết định trực tiếp đến tỷ lệ đậu quả và năng suất. Khi trái bắt đầu phát triển và chín (50–70 ngày), nhu cầu ánh sáng cần được duy trì ổn định ở mức 12–14 giờ/ngày để kiểm soát độ ngọt và chất lượng cuối cùng của sản phẩm.
Trong môi trường nhà màng tại Việt Nam, người trồng dưa lưới thường gặp không ít khó khăn do thiếu ánh sáng. Đặc biệt ở các vùng như Đà Lạt, Tây Nguyên hay miền Trung, mưa nhiều và sương mù dày đặc khiến ánh sáng tự nhiên không đủ đáp ứng nhu cầu của cây. Vào mùa đông, thời gian chiếu sáng cũng giảm mạnh. Thêm vào đó, mật độ trồng cao dễ dẫn đến hiện tượng lá cây che bóng lẫn nhau, khiến ánh sáng không thể phân bố đều. Những yếu tố này kéo theo hàng loạt hậu quả bất lợi: cây sinh trưởng kém, thân yếu dễ gãy, tỷ lệ hoa cái giảm làm ảnh hưởng đến đậu quả, và đặc biệt là quả nhỏ, không đồng đều, vỏ xấu, thịt quả nhạt, độ ngọt thấp dưới mức 10–12 Brix – làm giảm giá trị thương phẩm và hiệu quả kinh tế.
Bổ sung ánh sáng bằng đèn LED: Lợi ích vượt trội
Sử dụng đèn LED chuyên dụng trong canh tác dưa lưới mang lại những lợi ích rõ rệt, bắt đầu từ việc thúc đẩy quá trình quang hợp mạnh mẽ hơn. Các loại đèn LED nông nghiệp hiện đại thường phát ra phổ ánh sáng tối ưu với tỷ lệ bước sóng đỏ (660nm) và xanh dương (450nm) phù hợp với nhu cầu sinh trưởng của cây trồng. Khi kết hợp thêm ánh sáng UVA, quá trình quang hợp được tối ưu hóa một cách toàn diện, giúp cây dưa lưới phát triển nhanh hơn, hệ thống lá dày và xanh mướt, thân cây khỏe khoắn và tỷ lệ đậu trái tăng cao đáng kể.
Ngoài việc thúc đẩy quang hợp, ánh sáng LED còn hỗ trợ cây sử dụng nước và dinh dưỡng hiệu quả hơn. Hệ rễ phát triển mạnh mẽ dưới điều kiện ánh sáng tối ưu sẽ giúp cây hấp thu dưỡng chất tốt hơn, đồng thời tăng khả năng đề kháng với sâu bệnh. Một điểm cộng lớn khác của đèn LED là khả năng cải thiện chất lượng quả. Nghiên cứu cho thấy việc chiếu sáng bổ sung trong giai đoạn nuôi trái có thể làm tăng hàm lượng đường (Brix) lên từ 10–15% so với canh tác truyền thống. Với việc áp dụng đúng kỹ thuật, quả dưa lưới sau thu hoạch có thể đạt độ ngọt trung bình từ 14–16 Brix – đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu vào các thị trường khó tính như Nhật Bản.
Không chỉ tăng độ ngọt, ánh sáng từ đèn LED còn giúp cải thiện cấu trúc thịt quả, làm quả giòn hơn, mọng nước hơn, có màu sắc và hương thơm hấp dẫn hơn. Vỏ quả trở nên mịn màng với họa tiết lưới đều đặn, giúp nâng cao giá trị thương phẩm và gia tăng đáng kể giá bán.
Một trong những lợi ích kinh tế quan trọng nhất khi sử dụng đèn LED là khả năng rút ngắn chu kỳ canh tác. Cây được cung cấp ánh sáng liên tục 12–14 giờ mỗi ngày sẽ sinh trưởng đồng đều, đúng kỹ thuật, rút ngắn thời gian thu hoạch từ 5–7 ngày so với canh tác phụ thuộc hoàn toàn vào ánh sáng tự nhiên. Việc này cho phép nhà vườn tăng thêm số vụ sản xuất trong năm, từ 4–5 vụ lên 5–6 vụ, đồng thời giảm chi phí sản xuất tính trên mỗi kg sản phẩm.
Không chỉ vậy, nhờ khả năng chủ động chiếu sáng, người trồng dưa lưới còn có thể sản xuất trái vụ, cung cấp sản phẩm vào những thời điểm thị trường khan hiếm như mùa mưa hoặc mùa đông. Sản phẩm trái vụ thường có giá bán cao gấp đôi so với mùa chính vụ, mang lại lợi nhuận vượt trội và giúp nhà vườn kiểm soát tốt lịch trình sản xuất, tiêu thụ.
